Wypadki przy pracy to zdarzenia, które mogą przynosić poważne konsekwencje zarówno dla pracowników, jak i dla pracodawców. Niezależnie od branży i warunków pracy, urazy czy choroby zawodowe stanowią niestety część ryzyka zawodowego. Zrozumienie przysługujących praw oraz procedur, które należy podjąć po wypadku przy pracy, jest kluczowe dla zapewnienia właściwej ochrony pracownikom oraz dla uniknięcia dalszych komplikacji. Niniejszy artykuł ma na celu przedstawić podstawową wiedzę na temat odszkodowań za wypadki przy pracy, zapoznać z definicją samego wypadku przy pracy oraz omówić postępowanie powypadkowe.

Niestety wypadki przy pracy się zdarzają

Bez względu na środki ostrożności i rygorystyczne przestrzeganie procedur bezpieczeństwa, wypadki przy pracy są zjawiskiem, z którym borykają się wszystkie sektory aktywności zawodowej. Każdego roku notuje się tysiące zdarzeń kwalifikowanych jako wypadki przy pracy.

Skutki tych zdarzeń są różnorodne – od lekkich kontuzji po ciężkie urazy, które mogą prowadzić do długotrwałej niezdolności do pracy czy nawet śmierci. Znaczące są również konsekwencje ekonomiczne zarówno dla poszkodowanych, jak i dla przedsiębiorstw. Wydatki związane leczeniem, rehabilitacją, a także potencjalne odszkodowania stanowią istotne obciążenie finansowe.

Co nazywamy wypadkiem przy pracy?

Wypadek przy pracy jest to niespodziewane zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną, które ma miejsce w czasie pracy lub w związku z wykonywanymi obowiązkami, prowadzące do urazu lub śmierci pracownika. Zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa, aby zdarzenie zostało uznane za wypadek przy pracy, musi spełniać określone kryteria.

Dotyczy to sytuacji, w której pracownik doznał obrażeń w rezultacie niespodziewanej i nagłej sytuacji, jak również przypadków, gdy zdarzenie miało miejsce w drodze do pracy lub z pracy do miejsca zamieszkania (wypadki w drodze do/z pracy). Rozróżnienie to jest kluczowe przy ustalaniu praw do odszkodowania oraz innych świadczeń.

Postępowanie powypadkowe

Kiedy dojdzie do wypadku przy pracy, konieczne jest przeprowadzenie postępowania powypadkowego, które ma na celu dokładne zbadanie okoliczności zdarzenia oraz jego przyczyn. Postępowanie to regulowane jest przez przepisy prawne i obejmuje szereg działań, które muszą zostać podjęte przez pracodawcę oraz innych związanych z procesem osób.

W pierwszym etapie pracodawca zobowiązany jest zapewnić niezbędną pomoc medyczną oraz zgłosić wypadek do właściwych organów, takich jak Państwowa Inspekcja Pracy. Następnie, pracodawca powinien powołać komisję powypadkową lub przeprowadzić postępowanie samodzielnie w przypadku mniejszych przedsiębiorstw. Komisja, w skład której wchodzą przedstawiciele pracodawcy oraz pracowników, zbiera dowody, przesłuchuje świadków i dokonuje analizy zdarzenia. Efektem pracy komisji jest sporządzenie protokołu powypadkowego, który staje się podstawą do dalszych działań, jak np. przyznanie odszkodowania.

Protokół powypadkowy powinien zawierać szczegółowy opis zdarzenia, wskazać przyczyny oraz okoliczności wypadku, a także zawierać rekomendacje działań zapobiegawczych na przyszłość. Do ważnych aspektów jest też ocena, czy zasady bezpieczeństwa i higieny pracy były przestrzegane oraz czy to zaniechanie przestrzegania tych zasad przyczyniło się do wypadku. W przypadku stwierdzenia niewłaściwego postępowania, pracodawca może być zobowiązany do wypłaty odszkodowania oraz innych świadczeń pracownikowi poszkodowanemu w wypadku przy pracy.

Czy należy się odszkodowanie za wypadek przy pracy?

Według obowiązujących przepisów prawa, pracownik, który doznał uszczerbku na zdrowiu w wyniku wypadku przy pracy, ma prawo do odszkodowania. Należy to odszkodowanie rozumieć jako formę zadośćuczynienia za poniesione szkody, które mogą mieć charakter zarówno majątkowy, jak i niemajątkowy.

Odszkodowanie może pokrywać bezpośrednie skutki wypadku, takie jak koszty leczenia, rehabilitacji, konieczność zakupu leków czy opłacanie zabiegów, które nie są finansowane przez Narodowy Fundusz Zdrowia. W przypadku gdy wypadek wywoła trwałe konsekwencje, poszkodowany może ubiegać się o świadczenia z tytułu trwałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu.

Jeżeli wypadek przy pracy spowodował tymczasową niezdolność do pracy, pracownikowi może przysługiwać prawo do wynagrodzenia lub zasiłku chorobowego na okres niezdolności do pracy. W sytuacji, gdy konsekwencje wypadku prowadzą do długotrwałej niedyspozycji lub niezdolności do wykonywania dotychczasowej pracy, możliwe jest staranie się o rentę.

Ponadto należy podkreślić, że odszkodowanie może obejmować także zadośćuczynienie za doznaną krzywdę, np. cierpienie fizyczne czy psychiczne. Takie środki mają za zadanie kompensować niemajątkowe aspekty szkody, które choć trudniejsze do oszacowania, mają znaczący wpływ na jakość życia poszkodowanego.

Kiedy można się starać o odszkodowanie?

O uzyskanie odszkodowania mogą się starać wszyscy pracownicy, którzy ulegli wypadkowi przy pracy, o ile wypadek ten miał związek z wykonywanymi obowiązkami służbowymi. Kluczowe znaczenie ma w tym przypadku spełnienie wszystkich kryteriów wypadku przy pracy opisanych w obowiązujących przepisach.

Pracownikowi przysługuje prawo do złożenia wniosku o odszkodowanie bez względu na to, czy w skutek wypadku doznał on obrażeń fizycznych, czy psychicznych. W przypadku, gdy pracownik stanie się niezdolny do pracy na skutek wypadku, może on ubiegać się o zasiłek chorobowy oraz stosowne odszkodowanie.

Również w sytuacjach, gdy w wyniku wypadku pracownik odnosi uszczerbek na zdrowiu, który nie wiąże się z bezpośrednią niezdolnością do pracy, ale powoduje chwilowe problemy zdrowotne, także ma prawo ubiegać się o rekompensatę.

Istotne jest, aby nie przekroczyć wyznaczonych terminów na złożenie stosownych wniosków i zgłoszeń, zarówno w zakresie wewnętrznego postępowania powypadkowego w firmie, jak i na płaszczyźnie prawnej, czyli w stosunku do konieczności zgłoszenia zdarzenia do ZUS czy innych instytucji.

Kiedy nie należy się odszkodowanie z tytułu wypadku przy pracy?

Istnieją okoliczności, w których pracownik nie będzie miał prawa do odszkodowania z tytułu wypadku przy pracy. Należą do nich sytuacje, w których pracownik swoim zachowaniem przyczynił się do wypadku, np. przez świadome naruszenie przepisów dotyczących bhp lub działanie w stanie nietrzeźwości.

Odszkodowanie nie przysługuje też, gdy wypadki zostaną zakwalifikowane jako zdarzenia niezwiązane z wykonywaną pracą, na przykład gdy pracownik odniesie obrażenia w wyniku osobistych działań, które nie mają związku z jego obowiązkami służbowymi.

Dodatkowo, brak odpowiedniej dokumentacji wypadku, takiej jak protokół powypadkowy, czy niezgłoszenie wypadku w ustawowo określonym terminie, również może być przeszkodą w uzyskaniu odszkodowania. Pracodawca nie jest zobowiązany do wypłaty odszkodowania, jeżeli wypadek przy pracy był wynikiem siły wyższej, czyli zdarzenia nad którym pracodawca nie miał kontroli i którego nie mógł przewidzieć.

Jak uzyskać odszkodowanie za wypadek przy pracy?

Procedura ubiegania się o odszkodowanie za wypadek przy pracy rozpoczyna się od właściwego udokumentowania zdarzenia przez pracodawcę i pracownika. Po pierwsze, niezbędne jest powołanie komisji powypadkowej i sporządzenie protokołu powypadkowego, zawierającego wszystkie istotne informacje na temat wypadku.

Po drugie, poszkodowany pracownik powinien zgłosić swoje roszczenia do pracodawcy, który na podstawie przeprowadzonego postępowania powypadkowego i w oparciu o przepisy prawa pracy oraz ubezpieczenia społecznego, określa dalsze działania. W zależności od sytuacji, może to być wypłata odszkodowania bezpośrednio przez pracodawcę bądź też przez ubezpieczyciela (w razie posiadania przez pracodawcę odpowiedniego ubezpieczenia).

Pracownik może również złożyć wniosek do ZUS o świadczenie z tytułu wypadku przy pracy. W tym celu konieczne jest złożenie odpowiednich dokumentów, w tym odpowiednio wypełnionej dokumentacji powypadkowej, zaświadczenia o niezdolności do pracy oraz dowodów poniesionych kosztów leczenia.

Jeśli odszkodowanie nie pokrywa w pełni poniesionych przez pracownika kosztów i strat, lub pracodawca odmawia jego wypłaty, pracownik może poszukać wsparcia u specjalistów – adwokatów lub radców prawnych specjalizujących się w prawie pracy i ubezpieczeniach społecznych. Eksperci ci są w stanie udzielić pomocy w zakresie dochodzenia swoich praw na drodze sądowej.

Ważne jest, aby w trakcie całego procesu starania się o odszkodowanie gromadzić i przechowywać wszelkie dowody związane z wypadkiem, takie jak dokumenty medyczne, rachunki, czy zeznania świadków, które mogą być kluczowe w procesie dochodzenia roszczeń.

Więcej informacji z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych znaleźć można na stronie jednej z białostockich kancelarii: http://prawnicybialystok.pl/prawo-pracy-i-ubezpieczen-spolecznych/