Jak powstaje dziura ozonowa?

Powłoka ozonowa chroni planetę

Warstwa ozonowa to ochronna powłoka, roztaczająca się wokół całej powierzchni ziemi. Znajduje się ona na wysokości 20-35 km nad jej powierzchnią i tworzy ją skoncentrowane zagęszczenie ozonu, czyli trójatomowej odmiany tlenu. Jest ona bardzo cienka, jednakże jej istnienie jest kluczowe dla zachowania optymalnych warunków życia na ziemi.

Promieniowanie słoneczne a warstwa ozonowa

Warstwa ozonowa, znajdująca się w warstwie atmosfery zwanej stratosferą, stanowi naturalną ochronę przed szkodliwym promieniowaniem ultrafioletowym, docierającym do powierzchni ziemi. Z jednej strony ciepło i światło słoneczne są niezbędne dla rozwoju życia na ziemi.

Z drugiej jednak ekspozycja na nadmierne działanie promieni ultrafioletowych jest wysoce szkodliwa zarówno dla człowieka jak i innych organizmów żyjących na ziemi. Niektóre z nich mogą bowiem stanowić dla ziemskiego życia śmiertelne i chorobotwórcze zagrożenie.

W celu ochrony życia na ziemi przed niekorzystnym ich wpływem ziemia otoczona została warstwą ozonową, która otula nasz glob z każdej strony. Problem zanikania bezcennej powłoki ozonowej dotyczy głównie obszarów biegunowych a za największą produkcję tego wartościowego gazu odpowiadają wilgotne równikowe lasy deszczowe. Grubość warstwy ozonowej jest także uzależniona od pory roku i największe jej spadki odnotowuje się w miesiącach zimowych.

Geneza powstania dziury ozonowej

Warstwa ozonowa to bardzo wrażliwa struktura, która ulega łatwemu uszkodzeniu wskutek działania cząsteczek freonów, halonów, fluoropochodnych metanu i etanu czy tlenków azotu. Cząsteczki tych substancji, w chwili uwolnienia do atmosfery nie wchodzą w reakcje chemiczne z innymi substancjami i nie rozpadają się, dzięki czemu mogą przetrwać w atmosferze do 100 lat.

Pod wpływem promieniowania ultrafioletowego freony ulegają zjawisku fotolizy, uwalniając atomy chloru. Chlor reaguje z ozonem, tworząc tlenek chloru i zwykły tlen. Dalsze reakcje powodują kolejne rozpady i uwalnianie kolejnych atomów chloru, rozbijających cząsteczki ozonu. Powoduje to trwałe niszczenie ozonu, a tym samym warstwy ochronnej, którą tworzy wokół ziemi.

Skutki powiększania się dziury ozonowej

Powiększanie się dziury w warstwie ozonowej powoduje docieranie większej ilości niekorzystnie działających promieni ultrafioletowych. Ich nadmierna ilość zwiększa ryzyko zachorowania na nowotwory skóry, zaćmę, oparzenia skóry czy osłabienie układu immunologicznego.

W świecie fauny i flory promieniowanie UV uszkadza strukturę roślin, powoduje zmniejszenie plonów, niszczy organizmy jednokomórkowe czy wodne ekosystemy. Ponadto może ono powodować degradację planktonu, który znajduje się na początku łańcucha pokarmowego oceanów. 

Dalsze uszkadzanie warstwy ozonowej jest także przyczyną wzrostu temperatury na ziemi, które to zjawisko nazywane jest globalnym ociepleniem.

Jak wyeliminować emisję freonów i halonów do atmosfery?

Wbrew powszechnemu przekonaniu każdy z mieszkańców ziemi może przyczynić się do ratowania warstwy ozonowej. Najważniejsze działania polegają na eliminacji urządzeń i używania kosmetyków (głównie odświeżaczy powietrza i dezodorantów), które zawierają freon. Dotyczy to także sprzętów i produktów takich jak: lodówki, klimatyzatory, gaśnice, farby, kleje oraz produkty stworzone z pianki (materace, materiały ociepleniowe), zawierającej CFC.

Czy warstwa ozonowa ziemi ma szansę się zregenerować?

Pod koniec lat 80-tych XX-wieku wskutek wzrostu świadomości na temat szkodliwości powszechnego używania freonów i halonów, doprowadzono do podpisania aktu prawnego – Protokołu Montrealskiego- który spowodował znaczne obniżenie emisji substancji zubożających warstwę ozonową. Podpisała go także Polska, jednakże jego przepisy nie są ściśle przestrzegane i w wielu krajach freon jest nadal stosowany.

Zgodnie z obliczeniami naukowców ONZ badających powiększającą się dziurę w warstwie ozonowej, może się ona całkowicie zregenerować do 2060-2070 roku. Wymaga to jednak egzekwowania założeń Protokołu Montrealskiego, polegających głównie na zaprzestaniu produkcji freonów i ich stosowania.

Łukasz

Chętnie doradzam, pisząc na wszelakie tematy – sport, hobby, wnętrza, praca, rozwój i turystyka. Staram się znaleźć porady na wszystkie problemy.