Urlop ojcowski – wszystko na temat urlopu ojcowskiego

Z roku na rok rośnie popularność urlopu ojcowskiego. Z tego względu warto zapoznać się ze szczegółami tej formy urlopu i różnic jakie występują między tą kategorią, a innymi urlopami przeznaczonymi z myślą o opiece nad małym dzieckiem. Komu przysługuje, w jakim wymiarze i co trzeba zrobić by go uzyskać? 

Odróżnienie od innych urlopów przyznawanych z okazji narodzin dziecka

Z uwagi na podobne przeznaczenie (opieki nad małym dzieckiem), urlop ojcowski często mylony jest z rodzicielskim lub tym bardziej tacierzyńskim, tymczasem stanowi zupełnie odrębną kategorię. Nie wpływa on w żaden sposób na: 

• urlop tacierzyński – będący niewykorzystaną częścią urlopu macierzyńskiego, który matka oddaje ojcu. Może to być nawet sześć tygodni, bowiem macierzyński trwa łącznie dwadzieścia tygodni, z czego pierwszych czternaście przeznaczonych jest tylko dla matki – pozostały okres może być rozłożony między rodziców; 
  


• urlop rodzicielski – będący przedłużeniem macierzyńskiego/tacierzyńskiego. Trwa trzydzieści dwa tygodnie i może być tylko dla matki, tylko dla ojca lub rozdzielony pomiędzy dwójkę rodziców. 

Co szczególnie istotne ojciec może wziąć urlop ojcowski bez względu na to czy matka korzysta aktualnie z urlopu, co odróżnia go od wyżej podanych typów, gdy wolne może otrzymać tylko jedna osoba jednocześnie. Należy go także odróżnić od urlopu okolicznościowego z okazji narodzin dziecka, którego pracodawca musi udzielić w dniu urodzenia się dziecka oraz w następnym dniu. 

Komu przysługuje urlop ojcowski? 

Od 2016 roku przysługuje każdej osobie, która jest zgłoszona do ubezpieczenia chorobowego, bez względu na to czy ubezpieczenie ma charakter obowiązkowy czy dobrowolny. Dotyczy to zatem nie tylko osób pracujących na umowie o pracę, ale też zleceniobiorców czy osób prowadzących własną działalność gospodarczą. Uprawnieni są do niego wszyscy ubezpieczeni z tytułu urodzenia się dziecka oraz przysposobienia lub przyjęcia dziecka na wychowanie jako rodzina zastępcza.

Nie ma również znaczenia sytuacja zawodowa matki oraz to czy związek pozostaje sformalizowany. By otrzymać taki urlop ojciec musi być natomiast osobą wychowującą dziecko, z prawami rodzicielskimi oraz utrzymującą kontakt z dzieckiem. Co istotne – o ile w przypadku urlopu macierzyńskiego jego część można przekazać ojcu, tak w kontekście urlopu ojcowskiego nie ma możliwości przeniesienia tych praw na matkę czy jakąkolwiek inną osobę.

Warto także pamiętać, że w czasie urlopu ojcowskiego obowiązują takie same zasady ochrony pracownika jak w przypadku urlopu macierzyńskiego. Pracodawca nie może wtedy wprowadzać zmian względem stosunku pracy czy rozwiązać umowy. Po zakończeniu urlopu powraca się zatem do pracy na tym samym stanowisku, które zajmowało się przed jego rozpoczęciem. 

Wymiar urlopu ojcowskiego

Bez względu na okoliczności jest to czternaście dni wolnego, w czym uwzględnia się soboty, niedziele oraz dni świąteczne, wolne od pracy. Oznacza to, że jeśli w wybranym czasie ma miejsce jakieś święto to nie będzie to podstawą do wydłużenia terminu urlopu. Okres ten został wydłużony od początku 2012 roku, bowiem wcześniej urlop ojcowski przyznawany był w wymiarze siedmiu dni.

W odróżnieniu od urlopu tacierzyńskiego czy rodzicielskiego nie musi to być jeden, nieprzerwany blok czasu. W przypadku tego urlopu rzeczone czternaście dni można podzielić, lecz na okresy nie krótsze niż siedem dni, zatem w praktyce można go wziąć w formie jednoczęściowej (od razu dwa tygodnie) lub dwuczęściowej (dwa razy po jednym tygodniu).

Co bardzo ważne wpływu na długość urlopu nie ma również to ile dzieci przyjdzie na świat podczas porodu. W przypadku bliźniaków czy trojaczków nie oznacza to zatem, że okres urlopu ojcowskiego zostanie wydłużony dwukrotnie lub trzykrotnie – zawsze wynosi tylko czternaście dni, podobnie jak w przypadku jednego dziecka. 

Często panuje też mylne przekonanie, że urlop ojcowski można wziąć jedynie od razu po narodzinach dziecka. Okres w którym ojciec może skorzystać z tego przywileju został wydłużony w ramach przeprowadzonych w ostatnich latach zmian w przepisach i obecnie wynosi dwadzieścia cztery miesiące. Można zatem skorzystać z niego do momentu w którym dziecko skończy dwa lata. Jeśli ojciec nie korzysta z tej formy urlopu w czasie tych dwóch lat to niewykorzystany urlop przepada i nie jest w żaden sposób przenoszony lub odkładany w innej formie. 

Świadczenie w ramach urlopu ojcowskiego

W tym czasie ojcu przysługuje 100% zasiłku macierzyńskiego. Jego podstawą jest przeciętne miesięczne wynagrodzenie pracownika w okresie dwunastu miesięcy poprzedzających chwilę w której powstaje prawo do zasiłku. Jego wysokość nie jest zatem uniwersalna i będzie różna w przypadku zarobków poszczególnych osób.     

Wniosek o przyznanie ojcowskiego urlopu

By otrzymać taki urlop należy złożyć pisemny wniosek do pracodawcy w terminie najpóźniej siedmiu dni przed datą rozpoczęcia urlopu. Ważne jest to, że pracodawca ma bezwzględny obowiązek udzielić urlopu ojcowskiego, bowiem odmowa przy prawidłowo złożonym wniosku stanowiłaby naruszenie praw pracownika i jest to karane grzywną. 

We wniosku wpisuje się dane swoje, pracodawcy oraz dziecka, a także prośbę o udzielenie urlopu i datę jego początku oraz końca. Zachowana jest forma pisemna, w związku z czym należy go także podpisać. W chwili gdy pracodawca złoży swój podpis na wniosku to jest to formalna zgoda na udzielenie urlopu. Do dokumentu dołącza się również skrócony odpis aktu urodzenia, oświadczenie czy już wykorzystało się część urlopu ojcowskiego, a w przypadku adoptowanego dziecka kopię prawomocnego postanowienia sądu o przysposobieniu dziecka. 

Co w przypadku przedsiębiorców? 

Po zmianach w przepisach jakie zaprowadzono w ostatnich latach, urlop ojcowski nie dotyczy już tylko osób pracujących etatowo (na bazie umowy o pracę), lecz także zleceniobiorców czy przedsiębiorców. W przypadku tych ostatnich warunkiem jest również terminowa spłata składek ubezpieczenia.

Procedura jest w tym przypadku nieco bardziej skomplikowana, a wnioski składa się bezpośrednio do ZUS. Przez okres urlopu przedsiębiorca podlega tylko ubezpieczeniu zdrowotnemu, z wyłączeniem tego społecznego, w związku z czym poza otrzymywanym zasiłkiem, w takim miesiącu obniżone są także jego składki społeczne. 

Łukasz

Chętnie doradzam, pisząc na wszelakie tematy – sport, hobby, wnętrza, praca, rozwój i turystyka. Staram się znaleźć porady na wszystkie problemy.