Historia roweru

Rower to dziś zarówno powszechny środek transportu, jak i narzędzie sportu i rekreacji. Z reguły już w dzieciństwie nabywamy umiejętność poruszania się rowerem i nawet nie zastanawiamy się jaką ewolucję przeszła ta maszyna, aby stać się tym, czym jest.

Obecnie na rynku można znaleźć wiele rodzajów rowerów, dostosowanych do naszych potrzeb: rowery miejskie, trekkingowe, górskie czy tzw. kolarzówki. Jaką ewolucję musiał przejść ten wynalazek, aby dziś prezentować się w tylu wariantach?

Rowerowa prehistoria

Pierwsze malowidła przypominające rower odnaleziono w starożytnym Egipcie, Babilonie oraz Pompejach. Niestety poza freskami nie ma żadnych innych dowodów na użytkowanie tych maszyn w świecie starożytnym, być może zatem były jedynie wizją artystów.

Kolejnym ślad rowerowej historii zapisany jest na rysunku Leonarda da Vinci. Jednak autentyczność odnalezionego w 1974 r. szkicu, a przynajmniej jego elementów, jest kwestionowana. Brak także innych dowodów na skonstruowanie maszyny przez słynnego wynalazcę.

Innym tajemniczym obrazem, mogącym stanowić o próbach skonstruowania roweru w XVII wieku, jest witraż widniejący w oknie kościoła Saint Gilles w miejscowości Stoke Poges we Włoszech. Szklany obraz przedstawia mężczyznę, siedzącego na pojeździe przypominającym rower i dmącego w trąbkę.

Rowerowy prototyp

Za prototyp roweru uznaje się konstrukcję stworzoną przez hrabiego Sirvac w 1765 r. we Francji. Urządzenie składało się z dwóch drewnianych kół, według legendy wykonanych z beczki po winie, uprzednio opróżnionej przez konstruktora.

Koła połączone były drewnianą belką. Nie jest jednak do końca jasne, czy pojazd wprawiany był w ruch siłą ludzką, czy też ciągnięty przez zwierzęta. Zasadniczą wadą wehikułu był brak możliwości sterowania bez zsiadania z pojazdu.

Maszyna do biegania

Pierwszy pojazd dwukołowy z systemem kierowania to wynalazek Niemca-Karla Friedricha Christiana von Drais de Sauerbrun. Zaprojektowany i wykonany w 1817 r. wyposażony był w kierownicę, jednak wciąż brakowało mu systemu napędowego. Poruszanie się tym pojazdem polegało na odpychaniu się nogami od podłoża, wobec czego zyskał nazwę „maszyna do biegania” (z niemieckiego: Laufmaschine).

Pojazd być może jeszcze niezbyt wyszukany stał się dobrą podstawą do dalszej pracy i ulepszania. Wkrótce oprócz obrotowej kierownicy został wyposażony w stalowe koła, skórzane siodło z regulacją, a nawet hamulec na tylne koło. Szybki rozwój wynalazku cieszył się sporym zainteresowaniem zwłaszcza wśród londyńskiej arystokracji.

Pierwsze pedały

Przełomowym momentem w rozwoju pojazdu było oczywiście wynalezienie pedałów. Dumnym wynalazcą był tym razem szkocki kowal – Kirkpatrick Macmillan.

Pedały przymocowane do ramy przy przednim kole poruszały tylne koło za pomocą dźwigni. Nie były to jeszcze pedały obrotowe, jakie znamy dziś, ale umożliwiały jazdę bez dotykania nogami podłoża. Rozwiązanie było na tyle skuteczne, że pozwoliło wynalazcy na pokonanie rekordowego dystansu 229 km pomiędzy Tornhill a Glasgow.

Napędowa rewolucja

Pierwszy sukces w popularyzacji rowerów jest dziełem dwóch Francuzów, producentów powozów i wózków dziecięcych: Pierre’a Michaux i jego syna Ernesta. Legenda mówi, że do ich zakładu zgłosił się człowiek, aby naprawić swoją drezynę, Francuzi posunęli się o krok dalej i do osi przedniego koła przymocowali obrotowe pedały.

Kościołamacz

Wynalazek Francuzów, to duży postęp w historii rozwoju roweru, maszyna wciąż jednak była ciężka, drewniane koła o metalowych obręczach nie ułatwiały jazdy po brukowanych ulicach, w dodatku, aby wsiąść na rower należało go najpierw rozpędzić, aby potem na niego wskoczyć.

Wszystkie te niedogodności przysporzyły wynalazkowi mało zaszczytnego miana „łamacza kości”. Rozpoczęto więc pracę nad poprawą komfortu jazdy. Metalowe obręcze kół zastąpiono gumowymi, dodano łożyska kulkowe, aby zwiększyć ruch pedałów.

Bicykl

W latach 1880-90 rośnie popularność bicykla – roweru o przednim kole znacznie większym niż tylne. Wewnątrz kół pojawiły się szprychy. Rower dzięki ciągle wprowadzanym ulepszeniom stał się lżejszy, jednak wysokość przedniego koła wpływała na jego zwrotność i bezpieczeństwo. Na długich dystansach było możliwe osiąganie rekordowych jak na te czasy prędkości (ok. 20 km/h), jednak brak hamulców i słaba sterowność była przyczyną częstych wypadków.

Łańcuch i przekładnia – nowa era rowerów

Dzięki łańcuchowi i przekładni, które po raz pierwszy zastosował Harry John Lawson w 1873 r. Koła roweru w końcu uzyskały ten sam rozmiar, co znacznie poprawiło stabilność i bezpieczeństwo pojazdu. Pierwszy rower o symetrycznych kołach nosił nazwę „Sussex Dwarf” i miał napęd na przednie koło.

Coraz bliżej nowoczesności

Pojazdem, który można uznać za bezpośredni wzór dla dzisiejszych rowerów jest skonstruowany w 1885 r. przez Johna Kempa Starleya „Rover Safety Cycle”. Zaopatrzony w skręcaną kierownicę, symetryczne kola i czteroboczną ramę zapewniał dużo bardziej komfortową i bezpieczną jazdę niż jego poprzednicy.

Słowo rower pochodzi od angielskiego słowa „rover”, czyli wędrować, włóczyć się. Fakt, że przeniknęła do polskiego słownictwa i zagnieździła się w nim na dobre, świadczy o popularności pojazdów produkowanych pod tą nazwą przez Starleya.

Metamorfozy

Od kiedy na rynku pojawił się produkt Starleya. Rowery przeszły liczne metamorfozy, jednak główny mechanizm się nie zmienił. Dziś możemy wybierać spośród wielu modeli, wszystkie jednak będzie cechował dobry mechanizm napędowy, zwrotna kierownica i symetryczne koła. Producenci wciąż starają się prześcigać, jeśli chodzi o dobór materiałów, dzięki czemu rowery stają się coraz lżejsze i wygodniejsze.

Łukasz

Chętnie doradzam, pisząc na wszelakie tematy – sport, hobby, wnętrza, praca, rozwój i turystyka. Staram się znaleźć porady na wszystkie problemy.