Jakie zwierzęta budzą się na wiosnę?

Sen zimowy u zwierząt

Matka Natura robi na nas wrażenie i nieustannie nas zadziwia. Świat zwierząt i roślin jest tak fascynujący, że ciekawią nas nawet te zjawiska, które znamy od dziecka. Jednym z nich jest mechanizm snu zimowego, w który zapadają niektórzy przedstawiciele fauny.

Zastanawiamy się, jak to możliwe, że zwierzęta przeżywają bez jedzenia, picia i załatwiania potrzeb fizjologicznych przez długie miesiące. Tajemnicą dla przeciętnego człowieka jest również to, w jaki sposób zwierzę dostaje sygnał, że nadchodzi wiosna i czas się obudzić. Ten temat zdecydowanie intryguje. 

Jakie zwierzęta budzą się na wiosnę?

Z biologicznego punktu widzenia zapadanie w sen zimowy jest w przypadku niektórych gatunków konieczne. Zima powoduje brak pożywienia. Gdy ściółka leśna, drzewa i krzewy pokryte są grubą warstwą śniegu lub lodu, zwierzęta mają ograniczone szanse na przeżycie.

Dlatego też spanie pozwala im przetrwać trudniejszy okres. Fachowo sen zimowy określa się stanem odrętwienia, czyli specyficznym stanem fizjologicznym, w którym pewne procesy zostają mocno spowolnione. Przypomina to stan letargu i tego pojęcia również się używa. Organizm zwierzęcia dostosowuje się do nietypowej sytuacji.

Obniża się wówczas temperatura ciała zwalniają procesy metaboliczne, obniżają się reakcje nerwowe, spowalnia akcja serca i praca ośrodka mózgowego. U każdego gatunku wygląda to nieco inaczej, jednak przyjmuje się, że zasadniczym bodźcem powodującym potrzebę zaśnięcia na wiele tygodni jest niższa temperatura powietrza, przy czym różne zwierzęta reagują na różne temperatury. To, co jest temperaturą graniczną dla jednego gatunku, dla innych wcale taką być nie musi. 

Nie wszystkie zwierzęta zapadają w permanentny sen, niektóre mają rytm przerywany, czyli co jakiś czas budzą się, nawet podczas mroźnej zimy, by uzupełnić zapasy pokarmu. Te zwierzaki, które przesypiają całą zimę i budzą się dopiero na wiosnę, muszą zgromadzić naprawdę spory zapas tkanki tłuszczowej.

Będzie to bowiem decydowało o ich być albo nie być. Tkanka tłuszczowa jest bardzo potrzebna, ponieważ to ona zatrzymuje ciepło w organizmie, więc nie pozwoli zwierzęciu zamarznąć, gdy na termometrach zostaną odnotowane naprawdę krytyczne wskaźniki zimna. Trzeba podkreślić, że opisany stan letargu zimowego nie jest równoznaczny z procesem hibernacji, która występuje w przypadku niektórych małych gatunków.

Hibernacja staje się udziałem tych organizmów, które nie są w stanie zbyt długo utrzymać ciepłoty ciała, bo wiąże się to dla nich ze zbyt dużymi wydatkami energetycznymi. Hibernacja w przeciwieństwie do snu zimowego to stan wyłączenia termoregulacji organizmu. W zimę śpią a na wiosnę budzą się te zwierzęta, które nie przetrwałyby w naturalnych warunkach zimniejszej pory roku ze względu na brak dostępu do pożywienia. 

Jakie zwierzęta zwiastują wiosnę?

Podstawowym przykładem zwierzęcia zapadającego w sen zimowy, które potrafi wymienić chyba każdy, jest dobrze nam znany z piosenki o „starym niedźwiedziu, który mocno śpi” niedźwiedź brunatny.

Misie zamieszkują zwłaszcza lasy i wysokie tereny górskie. Te wielkie drapieżniki śpią ok. 3 miesięcy, a na okres zimowy przypada także pora przychodzenia na świat młodych. Stąd też niedźwiedzice wybudzają się na krótki czas porodu.

Niedźwiedzie zwyczajowo śpią od grudnia do lutego i podczas tego kwartału potrafią stracić na wadze ok. 200 kg. Dlatego, gdy się przebudzą i wyjdą z pieczary intensywnie poszukują pożywienia dla siebie oraz młodych, które właśnie pojawiły się na świecie. 

Nie ma chyba zwierzęcia, które bardziej kojarzy się z nadejściem wiosny, niż świstak. Gdy zobaczymy pierwszego świstaka, to znak, że wiosna nadchodzi pełną parą. Ten zamieszkujący góry, niewielki ssak, przesypia całą zimę.

Zwierzątko nie przeżyłoby chłodniejszej pory roku, gdyby wybudziło się w jej trakcie. Świstak nie jest bowiem w stanie zgromadzić wystarczających zapasów energetycznych , by przerwać sen zimowy. Wiązałoby się to dla niego z pewną śmiercią z powodu braku rezerw tłuszczowych.

Jakie zwierzęta budzą się z zimowego snu?

Kolejnym zimowym śpiochem jest zwierzątko dość niepozorne, czyli jeż. Ten gatunek spędza zimę zwinięty w kulkę pod warstwą liści i gałązek. Jeże są samotnikami podczas zimowego snu.

Niestety, ponieważ nie kopią głębokich jam, zdarzyć się może, że ktoś nieopatrznie zakłóci zimowy odpoczynek jeża. Zwierzęciem, które na wiosnę budzi się ze snu zimowego jest także suseł. Od nazwy tego sympatycznego stworzonka wzięło się oczywiście określenie „spać jak suseł”, czyli spać twardo i długo.

Susły przesypiają nawet 6-7 miesięcy, chyba, że wcześniej zacznie się robić ciepło. Są to zwierzęta leśne, która sypiają w norkach, które wcześniej wymoszczą siankiem. 

Jak zwierzęta budzą się wiosną z zimowego snu?

Mało kto zdaje sobie z tego sprawę, ale w sen zimowy zapadają również nietoperze, co wydaje się szczególnym ekstremum, zważywszy, że nietoperze śpią w pozycji do góry nogami.

Nietoperze próbują przetrwać chłodniejszy czas w jaskiniach i pieczarach, ale mogą też zagnieździć się w piwnicach i na strychach starych domów. Ich temperatura ciała podczas snu spada do 30 stopni Celsjusza. Te latające ssaki budzą się kilkukrotnie, by uzupełnić zapasy pożywienia i ponownie zapadają w sen. 

Dlaczego zwierzęta budzą się na wiosnę?

Często dziwimy się mądrości zwierząt i zastanawiamy się, skąd wiedzą, kiedy się obudzić? Czy mają jakiś wewnętrzny radar, który je prowadzi? Można powiedzieć, że takim swoistym radarem jest zegar biologiczny.

Organizm zwierzęcia zapadającego w sen zimowy jest zdolny przetrwać określoną ilość czasu we śnie, w przypadku każdego gatunku może to wyglądać nieco inaczej.

Nie licząc sytuacji, gdy zwierzęta robią sobie kilkugodzinne lub dobowe przerwy w drzemkach zimowych, zasadniczo zwierzęta budzą się na wiosnę, gdy powietrze osiągnie odpowiednio wysoką temperaturę, która również może być zróżnicowana ze względu na dany gatunek. 

Łukasz

Chętnie doradzam, pisząc na wszelakie tematy – sport, hobby, wnętrza, praca, rozwój i turystyka. Staram się znaleźć porady na wszystkie problemy.